استفاده از اسپلینت یکی از ارکان توانبخشی و کاردرمانی جسمی است که در مورد بسیاری از بیماران نورولوژیک،همچون سکته مغزی(CVA),آسیب های مغزی(head injury),ام اس،ضایعات نخاعی(SCI)،فلج مغزی(CP) و…ضروری است.دسته ای از اسپلینت ها،به اسپلینت های شب یا night splint معروف هستند.بسیار تاکید میشود که حتما این اسپلینت ها به هنگام و در طول خواب شب بسته شوند تا وضعیت کشش عضلات را در طول خوابیدن بیمار در شب انجام دهند.نکته مهم اینجا است که حتما باید این اسپلینت ها در طول خواب شب بسته شوند و نه در زمانهای استراحت و خواب روز،به همین دلیل مهم هم هست که به این اسپلینت ها عنوان night splint داده اند و نه sleep splint,به این معنی که خواب شبانه دارای خواصی است که خواب روز واجد آنها نیست،به عنوان مهمترین تفاوت،لازم است بدانیم که تنها در طول خواب شب است که ساعت زیستی بدن ارگانهای مقاوم در برابر کشش عضلات،همچون سیستم گلژی را از کار انداخته و مقاومت در برابر کشش اسپلینت به حداقل خود میرسد.از طرفی یکی از تاثیرات بستن اسپلینت شب،اصلاح الگوهای خواب و به تبع آن کنترل رفلکسهای پاتولوژیکی است که میتواند در نهایت منجر به تغییر شکل مفاصل یا همان دفورمیتی گردد.اما سوال اینجاست که در برابر مقاومت بیماران،بالاخص کودکان در برابر اسپلینت شب چه باید کرد؟
کودکان فلج مغزی،مخصوصا ان دسته ای که اصطلاحا تون عضلانی بالایی دارندو اسپاستیک هستند،در برابر بستن اسپلینت در طول شب مقاومت کرده و در نتیجه در اواسط شب و از خواب بیدار شده و خواهان باز کردن اسپلینت میشوند-گرچه باید دانست که تحمل یک وسیله اضافی در پاها و حتی دستها به هنگام خواب برای بزرگسالان نیز ناخوشایند است.در اینجا ذکر چند نکته میتواند راهگشا باشد:اول اینکه باید دانست ساعت زیستی بدن ما به گونه ای است که از ساعت ۱۰ شب تا ۳ بامداد بدن و مغز را به خواب و استراحت میبرد،این همان زمانی است که حتی قلب انسان نیز اصطلاحا به خواب رفته ودر پایین ترین نرخ ضربان قرار دارد،پس منظور از بستن اسپلینت در شب،آنگونه بستنی است که حتما این ساعت ها را پوشش دهد.دومین نکته این است که میتوان از پایین ترین زمان شروع کرد و کم کم به ساعت بستن اسپلینت در طول شبهای پیش رو اضافه کرد،مثلا در طول هفته اول اگر بیمار اصلا همکاری ندارد،هرچقدر که تحمل کرد-مثلا ۱ ساعت-بست و در طول هفته دوم،آرام آرام این زمان را افزایش داد به امید اینکه بعد از چند ماه بیمار بتواند از شب تا صبح اسپلینت را ببندد.ودر آخر باید دانست که تداوم بستن اسپلینت در طول زمان اهمیت دارد،یعنی با یک شب و دو شب و..یک هفته و یک ماه و…اتفاق خاصی نیفتاده و تا زمان توصیه تراپیست،این اسپلینت ها باید بسته شود.
یکی از مهمترین اسپلینت های شب،KAFO یا همان Knee Ankle Foot Orthosis است. مهمترین کاربرد این اسپلینت همان ثابت نگه داشتن وضعیت زانو و مچ پا به منظور جلوگیری از کوتاهی عضلات و دفورمیتی مفاصل است.اگر دستورالعمل فوق رعایت شود،بیمار کم کم به نگه داشتن اسپلینت در شب عادت کرده و نتیجه این بستن،جوابدهی حداکثری تمرینات توانبخشی روز ودر وهله بعدی اصلاح و مهار رفلکسهای پاتولوژیک است.همچنین اگر بیمار کودک باشد،بستن اسپلینت شب مانعی در برابر افزایش اسپاسم ناشی از افزایش قد بیمار میباشد.
پس حتما دقت کنید که تحت نظر تراپیست خود و با توصیه های وی،حتما مشکلات بستن اسپلینت های شب را به حداقل برسانید.
دکتر یاسر محمد خانی
۱/۱/۹۹
